In Zuid-Bangladesh is klimaatverandering een meedogenloze, dagelijkse uitdaging. Stijgende zeespiegels, vloedgolven en verzilting tasten landbouwgrond aan, maken drinkwater schaars en bedreigen de voedselzekerheid van miljoenen mensen. Cordaid werkt daar samen met boeren, lokale partners én bedrijven. Zo ontstaan oplossingen die werken, nu en in de toekomst.

In Bangladesh rukken de zee en het zoute water steeds verder op. Het zoutgehalte in de grond neemt toe. Hierdoor wordt landbouwgrond aangetast en drinkwater schaars. Boeren in kustgebieden krijgen door deze verzilting te maken met veel problemen tegelijk.

Lokale ondernemers helpen kleinschalige boeren bij zouttests

Boeren moeten bijvoorbeeld weten hoeveel zout er in hun grond en water zit, om te kunnen kiezen voor de juiste gewassen en bemesting. Maar zo’n test is vaak lastig en duur.

‘Het dichtstbijzijnde laboratorium voor bodem- en wateranalyse ligt 20 kilometer verderop. Elke keer kost het ons minstens 400 BDT aan vervoer en nog eens 200 BDT voor de tests. En dan moeten we dagen wachten op de uitslag. Voor boeren zoals wij is dat gewoon onbetaalbaar,’ vertelt Uma Roy, een kleinschalige boerin uit Zuid-Bangladesh.

Een belangrijk onderdeel van het programma is daarom de inzet van Farm Business Advisors. Deze jonge, lokale ondernemers helpen boeren bij het testen van bodem en water. En geven direct ter plekke de resultaten. Op basis daarvan geven ze advies over klimaatslimme landbouwmethoden en de meest geschikte zouttolerante zaden.

Dankzij de Farm Business Advisors hoeven boeren niet meer naar de stad te reizen, besparen ze kosten en krijgen ze betrouwbare hulp aan huis. Tegelijkertijd bouwen deze adviseurs zelf een inkomen op en groeien ze als ondernemer.

Zouttolerante zaden betaalbaar en bereikbaar voor boeren

Daarnaast zijn veel zouttolerante zaden voor de meeste kleinschalige boeren niet bereikbaar. Niet omdat ze niet bestaan. Maar omdat ze verpakt worden in grote hoeveelheden en alleen in steden te koop zijn.

‘We willen wel boeren, maar zouttolerante zaden zijn hier moeilijk te vinden. Mensen reizen helemaal naar de stad om ze te halen, maar daar worden ze in grote zakken verkocht die we niet kunnen betalen. Soms voelt het alsof landbouw niet voor mensen zoals wij bedoeld is,’ legt boerin Rita Rani Das uit.

Samen met Lal Teer Seed Company hebben we nu kleine, betaalbare zaadverpakkingen ontwikkeld, afgestemd op de behoeften van kleinschalige boeren. Deze zijn nu te koop op lokale markten én via Farm Business Advisors, die een kleine commissie verdienen door ze direct bij boeren te verkopen tijdens veldbezoeken.

Samen nieuwe zouttolerante zaden ontwikkelen

In kustgebieden is de beschikbaarheid van zouttolerante zaden beperkt, en de variëteiten die er wel zijn, hebben vaak weinig marktwaarde. Daardoor hebben boeren weinig prikkel om ze te gebruiken en bedrijven weinig motivatie om erin te investeren.

Om dit te doorbreken werken we nauw samen met Lal Teer Seed Company om nieuwe, waardevolle zouttolerante zaadvariëteiten te ontwikkelen die zowel klimaatresistent als marktvriendelijk zijn.

Dit levert een win-win op: boeren krijgen toegang tot diverse zouttolerante zaden en winstgevende teeltopties, terwijl zaadbedrijven profiteren van een groeiende vraag en tegelijk bijdragen aan klimaatadaptatie.

Eerlijke prijzen voor boeren

Een ander probleem waar boeren in afgelegen kustgebieden mee te maken hebben zijn verliezen. Niet door lage productie, maar door zwakke marktverbindingen. Zelfs als ze klimaatresistente gewassen telen, lukt het vaak niet om deze te verkopen – of alleen tegen oneerlijke prijzen die tussenhandelaren opleggen.

Om dit te doorbreken heeft Cordaid lokale inzamelpunten opgezet. Daar kopen handelaren uit de stad nu wekelijks rechtstreeks van de boeren. Zo besparen boeren reiskosten en zijn ze er zekerder van dat hun oogst verkocht wordt.

Dit zorgt voor stabiele prijzen en geeft boeren vertrouwen om te blijven investeren in hun land. Het resultaat: landbouw wordt weer een bron van hoop en inkomen, in plaats van onzekerheid.

COASTS: samenwerken voor blijvende oplossingen

COASTS (Coastal Opportunities and Agricultural Solutions to Tackle Salinity) is een publiek-private samenwerking binnen het SDG Partnership, gesteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) in samenwerking met het Soil Resource Development Institute (SRDI), het Ministerie van Landbouw, de Landbouwuniversiteit van Bangladesh en Lal Teer Seed Ltd.

Wat het COASTS-programma uniek maakt, is dat het verder gaat dan tijdelijke hulp. Door bedrijven en lokale ondernemers onderdeel te maken van de oplossing, ontstaat een systeem dat ook na afloop van het project blijft functioneren.

• Duurzaam: producten en diensten, zoals zouttolerante zaden en bodemtesten, blijven beschikbaar omdat ze onderdeel zijn geworden van het lokale bedrijfsleven.
• Lokaal eigenaarschap: boeren en FBA’s zijn geen ontvangers, maar mede-eigenaars van de oplossingen.
• Nieuwe banen: vooral jongeren en vrouwen krijgen kansen als ondernemer in de landbouwketen.
• Innovatie: bedrijven brengen nieuwe technologie en kennis in, die lokaal verder wordt aangepast en opgeschaald.

‘Welke innovatie we ook leren van onze partners wereldwijd, of wat we ook aantrekkelijk vinden elders, we proberen het in Bangladesh te implementeren. Het doel is dat boeren innovatief blijven: van zoutresistente zaden tot regenwateropvang en betere teeltpatronen.’, vult Tajwar M Awal van Lal Teer Seed Ltd. aan.

Een nieuw perspectief voor miljoenen

Dankzij COASTS is al meer dan 5.000 hectare verzilte grond opnieuw in gebruik genomen. Ruim 10.000 boeren zijn getraind in zouttolerante landbouw en er zijn 15 nieuwe groentevariëteiten geïntroduceerd.

De impact is groot: gezinnen hebben weer voldoende te eten, kinderen gaan met een gevulde maag naar school, en gemeenschappen bouwen stap voor stap aan een toekomst met meer zekerheid.

Samen verder bouwen?

De aanpak in Bangladesh laat zien dat samenwerking tussen gemeenschappen, bedrijven en maatschappelijke organisaties werkt. Het versterkt voedselsystemen, biedt boeren kansen en creëert markten die voor iedereen winstgevend zijn.

Cordaid breidt dit model nu verder uit in Bangladesh. We nodigen bedrijven, NGO’s en donoren uit om mee te doen en te investeren in oplossingen die vanuit de gemeenschap zelf komen en die de markt versterken. Want alleen door samen te werken, kunnen we een toekomst bouwen waarin gemeenschappen bestand zijn tegen klimaatverandering.